Dạy con là một hành trình dài và đầy thử thách. Ba mẹ không chỉ cần cung cấp cho con những nhu cầu vật chất mà còn cần giúp con phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và trí tuệ. Để con trưởng thành lành mạnh, ba mẹ cần tìm hiểu chi tiết về những lưu ý khi dạy con. Mời ba mẹ tham khảo trong bài viết dưới đây!
Các phương pháp dạy con hay ba mẹ nên tham khảo
Có 6 phương pháp nuôi dạy con phổ biến nhất hiện nay:
Phương pháp Montessori
Montessori là một triết lý giáo dục trẻ em được phát triển bởi bác sĩ và nhà giáo dục người Ý Maria Montessori. Phương pháp này nhấn mạnh đến sự phát triển tự nhiên của trẻ, khuyến khích trẻ học tập thông qua các hoạt động thực hành, trải nghiệm, và tự khám phá.
Trong phương pháp Montessori, trẻ em là trung tâm của quá trình học tập. Ba mẹ và giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, hỗ trợ trẻ phát triển theo tốc độ và khả năng của mình. Trẻ được khuyến khích tự phục vụ bản thân, tự lựa chọn hoạt động học tập, và tự chịu trách nhiệm cho hành động của mình.
Phương pháp dạy con của người Do thái
Người mẹ Do Thái không chỉ dành cho con tình yêu thương mà còn khích lệ con nỗ lực vươn lên. Họ có ba quy tắc vàng trong nuôi dạy con: không thỏa mãn trước, không thỏa mãn tức thời, không thỏa mãn quá mức yêu cầu của con.
Người Do Thái tin rằng việc giúp đỡ việc nhà là kỹ năng sinh tồn cần thiết. Họ khuyến khích trẻ bắt đầu tập tự phục vụ bản thân từ hai tuổi. Một nghiên cứu của Tạp chí giáo dục Gia đình tại Israel cho thấy tỷ lệ thất nghiệp của người không biết làm việc nhà cao hơn 15 lần người biết làm việc nhà.
Phương pháp dạy con của người Nhật
Cách dạy con của người Nhật chú trọng vào nuôi dưỡng phẩm chất đạo đức và phát triển toàn diện thể chất, trí tuệ. Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ em Nhật Bản đã được dạy cách đối nhân xử thế, các chuẩn mực đạo đức và văn hóa. Điều này được thể hiện qua việc ba mẹ luôn khuyến khích con cái biết quan tâm, giúp đỡ người khác, tôn trọng mọi người xung quanh, kể cả những người khác biệt.
Người Nhật cũng coi trọng tính kỷ luật. Họ dạy con đức tính này ngay từ khi con lên hai tuổi. Ngoài ra, ba mẹ Nhật Bản còn chú trọng đến việc phát triển thể chất cho con. Họ khuyến khích con tham gia các trò chơi vận động, trò chơi ngoài trời, hoạt động dã ngoại với bạn bè và gia đình, đảm bảo con phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.
Phương pháp dạy con của người Mỹ
Cách dạy con của người Mỹ đề cao sự tôn trọng và kỷ luật. Từ nhỏ, trẻ em Mỹ đã được dạy cách tự lập, tự chăm sóc bản thân, ăn uống, sinh hoạt đúng giờ và lịch sự nơi công cộng.
Ba mẹ Mỹ cũng khuyến khích trẻ phát triển khả năng sáng tạo, tự làm đồ chơi, tự sửa đồ chơi. Trẻ được tôn trọng và hỏi ý kiến, ba mẹ không bao bọc, chiều chuộng con mà luôn hướng trẻ trở thành một người tự tin, độc lập và có trách nhiệm.
Phương pháp Waldorf
Mục tiêu của phương pháp giáo dục Waldorf là giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và trí tuệ. Theo phương pháp này, mỗi đứa trẻ là một cá thể độc đáo, có những khả năng và nhu cầu riêng biệt. Do đó, ba mẹ cần tôn trọng sự khác biệt của mỗi đứa trẻ và giúp trẻ phát triển theo cách riêng của mình.
Phương pháp Reggio
Phương pháp Reggio coi mỗi đứa trẻ là một cá thể độc đáo, có khả năng sáng tạo và tư duy độc lập. Vì vậy, ba mẹ cần tôn trọng và lắng nghe ý kiến của trẻ, không nên gò bó trẻ theo khuôn mẫu của mình.
Theo phương pháp này, không có câu trả lời đúng hay sai, chỉ có những quan điểm khác nhau. Ba mẹ không nên chỉ trích trẻ khi trẻ đưa ra ý kiến khác với mình. Thay vào đó, hãy hỏi trẻ lý do vì sao trẻ nghĩ như vậy và cùng trẻ thảo luận về vấn đề đó.
Ba mẹ cũng có thể đặt thêm câu hỏi cho trẻ để giúp trẻ suy nghĩ sâu hơn về vấn đề. Ví dụ, thay vì nói với trẻ “Màu xanh là màu của bầu trời”, ba mẹ có thể hỏi trẻ “Theo con, màu gì tượng trưng cho bầu trời?”. Những câu hỏi mở sẽ giúp trẻ phát triển khả năng tư duy và thể hiện suy nghĩ của mình.
Những lưu ý trong cách dạy con
Dưới đây là những lưu ý khi dạy con ba mẹ hãy tham khảo:
Không nổi giận, chửi mắng, đánh con
Ba mẹ là người thầy đầu tiên và quan trọng nhất đối với con cái. Trẻ không chỉ học từ lời nói mà còn bắt chước ba mẹ trong mọi thứ. Vì vậy, cách ba mẹ đối diện và điều tiết cảm xúc sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách con cái đối diện với cảm xúc của mình trong tương lai.
Khi tức giận hay chán nản, ba mẹ không nên hành động nóng vội. Thay vào đó, hãy hít thở sâu, đếm đến 10 hoặc tìm một nơi yên tĩnh để bình tĩnh lại. Nổi giận, chửi mắng hay đánh đập trẻ sẽ khiến trẻ sợ hãi, tổn thương và khó kiểm soát cảm xúc của mình.
Cho con tự do lựa chọn
Nhiều ba mẹ có cách dạy con rất kiểm soát, nhân danh tình yêu và điều tốt nhất cho con để biện minh cho việc can thiệp sâu vào chuyện của con cái. Họ muốn con mình trở thành một phiên bản hoàn hảo của họ, họ muốn con mình đi theo con đường mà họ đã chọn.
Tuy nhiên, cách dạy con như vậy có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Trẻ em dễ trở nên thụ động, mất khả năng tư duy độc lập, không có chính kiến. Chúng trở nên ỷ lại vào ba mẹ, không biết cách tự giải quyết vấn đề của bản thân.
Ranh giới giữa cách dạy con tự do lựa chọn trong định hướng và sự thao túng kiểm soát đôi khi rất mong manh. Vì thế, khi nuôi dạy con, mỗi người cần nhìn sâu, lắng nghe chính mình, quan sát và phản tư chính mình để có cách ứng xử phù hợp hơn.
Không bao bọc quá mức
Khi ba mẹ luôn làm mọi thứ cho con, con sẽ trở nên thụ động và phụ thuộc. Con không có cơ hội học hỏi và phát triển các kỹ năng sống cơ bản như tự ăn, tự mặc quần áo, tự vệ sinh cá nhân,… Con cũng không có cơ hội khám phá thế giới xung quanh và phát triển khả năng tự lập.
Khi con lớn lên, con sẽ không biết cách đối mặt với những khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Con sẽ trở thành những “em bé khổng lồ”, luôn cần sự giúp đỡ của người khác. Vì vậy, ba mẹ cần “nới lỏng tay”, để con có có thể tự hoạt động, tự trải nghiệm dưới sự hướng dẫn và hỗ trợ của ba mẹ.
Tập thấu hiểu trẻ
Cách để hiểu nhau nhanh nhất là đối xử với con như những người bạn. Hãy lắng nghe con một cách chân thành, không phán xét. Hãy cho con biết rằng bạn luôn ở bên con và sẵn sàng giúp đỡ.
Đồng thời, ba mẹ cũng nên dành cho trẻ những lời nói yêu thương. Có thể lời nói “yêu con” sến sẩm, nhưng những ngôn từ yêu thương đó là chất dưỡng nuôi, sẽ đi cùng con suốt cuộc đời.
Dạy trẻ sửa sai
Ba mẹ có thể dạy trẻ sửa sai nhanh chóng bằng cách làm gương. Khi trẻ mắc lỗi, ba mẹ hãy bình tĩnh giải thích cho trẻ hiểu lý do vì sao hành động đó là sai. Sau đó, ba mẹ hãy cùng trẻ sửa chữa sai lầm. Việc làm này sẽ giúp trẻ hiểu được tầm quan trọng của việc sửa sai và học cách chịu trách nhiệm cho hành động của mình.
Ví dụ, nếu trẻ làm đổ sữa, ba mẹ hãy bình tĩnh lau sạch sữa, không phàn nàn hay trách mắng trẻ. Sau đó, ba mẹ có thể nói với trẻ rằng: “Con làm đổ sữa rồi, con hãy cùng mẹ lau sạch nhé”. Ba mẹ và trẻ cùng nhau lau sạch sữa, trẻ sẽ hiểu được rằng mình cần phải chịu trách nhiệm cho hành động của mình.
Đặt ra quy tắc cho trẻ
Ba mẹ có thể đặt ra một số quy tắc cho trẻ, nhưng cần đảm bảo rằng những quy tắc này là phù hợp với lứa tuổi và khả năng của trẻ. Khi đặt ra quy tắc, ba mẹ cần giải thích lợi ích của chúng cho trẻ, giúp trẻ hiểu được lý do tại sao cần phải tuân theo quy tắc và từ đó có ý thức chấp hành.
Ngoài ra, ba mẹ cũng nên lắng nghe ý kiến của trẻ khi đặt ra quy tắc. Trẻ sẽ cảm thấy được tôn trọng và có cảm giác tham gia vào quá trình xây dựng quy tắc. Khi đó, trẻ sẽ chấp nhận những quy tắc và tự giác tuân theo.
Thường xuyên đọc sách cho con nghe
Đọc sách là một hoạt động bổ ích và cần thiết đối với trẻ em. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc đọc sách cho trẻ mang lại nhiều lợi ích như phát triển ngôn ngữ, phát triển trí tưởng tượng, học hỏi về thế giới xung quanh, tăng IQ, EQ,… Không chỉ vậy, đọc sách còn giúp tăng tình cảm giữa ba mẹ và con cái. Khi ba mẹ dành thời gian đọc sách cho trẻ, ba mẹ và con cái sẽ có cơ hội gắn kết với nhau, hiểu nhau hơn và xây dựng mối quan hệ thân thiết.
Kết lại, ba mẹ hãy nhớ rằng, mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt. Vì vậy, ba mẹ cần linh hoạt áp dụng những lưu ý khi dạy con trên để phù hợp với từng hoàn cảnh và tính cách của con.
